Хонь

ДАРХАД ҮҮЛДЭР

ДАРХАД ҮҮЛДЭР

Тархалт:

Хөвсгөл аймгийн Цэцэрлэг сумаас бусад бүх сум, Булган,  Орхон, Архангай, Сэлэнгэ, Төв, Хэнтий аймгийн зарим сумдад хонин сүргийнхээ ашиг шим, тэсвэрт болон бэлчээр ашиглах чадварыг дээшлүүлэх зорилгоор  Дархад үүлдрийн хонийг сайжруулагчаар ашигладаг байна. Хөвсгөл аймгийн  Рэнчинлхүмбэ, Улаан-Уул, Баянзүрх сумдад Дархад үүлдрийн хонины цөм сүргийг үржүүлж байна.

Бий болгосон үржил селекцийн арга:

Хөвсгөл аймгийн Рэнчинлхүмбэ, Улаан-Уул, Баянзүрх сумдад ардын селекцийн уламжлалт аргаар бий болсон, өндөр уулын бүсийн эрс тэс уур амьсгалтай нөхцөлд маллахад зохицсон ноос - махны хэвшлийн хонийг түшиглэн  шинжлэх ухааны үндэслэлтэй шилэн сонголтыг явуулж,  “өөр дотор” нь сонгон үржүүлэх аргаар мах – өөх – бүдүүвтэр  нооснû чиглэлийн өөхөн сүүлт “Дархад үүлдэр”-ийн хонийг бий болгожээ.

Ашиг шимийн үндсэн чиглэл:

Мах-өөх-бүдүүвтэр ноосны

Дархад үүлдрийн хонины онцлог:

Тайгын болон ойт хээр, хээрийн бүсийн удаан үргэлжилдэг хүйтэн өвөл, богинохон сэрүүвтэр зунтай, цаг агаар тогтворгүй, эрс тэс өөрчлөлт бүхий экологийн нөхцөлд бэлчээрээр маллахад сайтар зохицсон байгалийн бэрхшээлийг тэсвэрлэх, цас цавчиж бэлчээр ашиглах, богино хугацаанд тарга тэвээрэг авах, ууц сүүлэндээ өөх ихээр хуримтлуулах, авсан тарга хүчээ удаан хадгалах зэрэг гайхамшигт чадваруудаараа бусад үүлдэр, омгийн хониноос ялгарах онцлоготой. Дархад хонь ихэвчлэн эвэргүй, богиновтор нилээд зузаан дугуй өөхөн сүүлтэй, халзан, хар нүдэн, хар шар толгойтой хонь сүргийн дотор 80 гаруй хувийг эзэлдэг байна.    

Тохиромжтой хэвшлийн хонины үндсэн ашиг шимийн доод үзүүлэлт:

Хонины нас, хүйс

Амьдын жин  / кг  /

Ноосны гарц

 / гр /

Хавар /V сард /

Намар /X сард /

Бүдүүн хуц

48.0

65.0

1800

Төлгөн хуц

32.0

45.0

1300

Эм хонь

38.0

50.0

1500

Охин төлөг

28.0

42.0

12

Үүлдэрээр баталгаажсан огноо, шийдвэрийн дугаар:

ХХАА-н сайдын 2015 оны А/53 дугаар тушаал.

Дархад үүлдрийн хонины тодорхойлолтыг бичсэн:

Б.Чутнай – ХААИС-ийн хүндэт доктор, малзүйч, Д.Доржсэмбэ – Монгол Улсын зөвлөх малзүйч, Г.Баттулга – Хөвсгөл аймгийн ХХААГ-ын МААХ-ийн дарга, малзүйч.

Цаашид баримтлах үржил селекцийн ажлын чиглэл:

      Өндөр уул  тайгын болон ойт хээр, хээрийн бүсэд цэврээр нь үржүүлж, аж ахуй-биологийн үнэт шинж чанаруудыг зах зээлийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэн бататган сайжруулж, хонины мах, бүдүүвтэр ноос үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, тухайн бүс нутгийн хонин сүргийн тэсвэрт чанарыг дээшлүүлэхэд Дархад үүлдрийн хонины гайхамшигт чадамжуудыг ашиглахад чиглүүлэх.

ДАРХАД ҮҮЛДЭР
ДАРХАД ҮҮЛДЭР